Porażka jest niezbędnym składnikiem sukcesu (a nie jego przeciwieństwem). Nasz mózg rozwija się dzięki porażkom. Gdy nam coś nie wychodzi i nie poddajemy się, możemy rozwinąć tą umiejętności poprzez wysiłek, praktykę i wytrwałość.  A to powoduje, że nasz mózg jak mięśnie podczas treningu – rośnie. Kiedy dzieci zrozumieją tą zależność  – niemożliwe stanie się możliwe.

Jeżeli nie czujesz się przekonana, to przypomnij sobie o swoich największych porażkach czy błędach. Czy nie nauczyły Cię one więcej niż niejeden sukces? Zamiast chronić dziecko przed porażką, pomóż mu przekuć ją w sukces.

Poniżej klika prostych metod, aby pomóc Twojemu dziecku radzić sobie z niepowodzeniami i wyciągnąć z nich pozytywną lekcję. Jednym słowem nauczymy się jak radzić sobie z porażką.

„Porażka jest jedynie szansą na to, aby zacząć jeszcze raz – inteligentniej.”

– Jean Paul Richter niemiecki pisarz z okresu romantyzmu

1. Skoncentruj się na poprawie i rozwoju

Porażka jest nieunikniona. Dlatego pomóż swojemu dziecku się z nią zmierzyć. Naucz je, że kiedy popełni błąd, należy skupić się na tym, co poszło nie tak i jak można to naprawić następnym razem. Zamień niepowodzenie w pozytywne doświadczenia edukacyjne.

2. Niech stanie się porażka

Wielu rodziców utożsamia dobre rodzicielstwo z zapobieganiem popełniania błędów przez dzieci. Rozwiązują za nich problemy, ułatwiają drogę życiową na każdym możliwym kroku. Trudno im zaakceptować, że ich dziecko może odnieść korzyści z doświadczania niepowodzeń.

Jeżeli jesteś jednym z takich rodziców, przypomnij sobie ile razy Ty nie posłuchałaś się rodziców i uczyłaś się na swoich błędach. Jeśli chronimy dzieci przed przeciwnościami losu, ich kluczowe połączenia mózgowe nie będą mogły się rozwijać. Tylko w momencie spotkanie się oko w oko z porażką, można rozwinąć umiejętności rozwiązywania problemów i radzenia sobie z nimi.

Pozwól sobie na obserwację dziecka nim zabronisz mu czegoś, bądź będziesz chciała rozwiązać problem za niego. Zadaj sobie pytanie: Czy konsekwencje tego błędu są trwałe czy zagrażają życiu?  Czego się nauczy jeżeli się wycofam i pozwolę na rozwój wydarzeń?
Daj dziecku przestrzeń, w której spotka się z porażką. Dzięki temu obydwoje staniecie cię silniejsi i mądrzejsi.

„Pozwolenie na małe porażki uczy teraz dziecko umiejętności radzenia sobie z większymi, a może nawet unikania ich w późniejszych latach”.

   – Jessica Lahey amerykańska pisarka i nauczycielka

3. Naucz dziecko „Upadać do przodu”

Porażka jest równie cenna, co nieunikniona. Więc zamiast chronić przed nią swoje dziecko, użyj jej, aby mogło się rozwijać.  Jeżeli dziecko poślizgnie się i upadnie zadaj mu pytania: „Czego nauczyła Cię ta sytuacja? lub „Co zrobiłbyś inaczej następnym razem?”. Przesuwaj punkt ciężkości na pozytywne aspekty porażki bez koncentrowania się na negatywach. Dlatego bądź przy dziecku jak upada i daj mu narzędzie by umiało samodzielnie powstać. Samodzielnie nie znaczy to samo co samotnie.

4. Zaakceptuj i świętuj porażki. To świetny sposób, żeby sobie z nią poradzić

Porażka to doskonały nauczyciel. Dlaczego więc nie świętować za każdym razem, gdy się pojawia, wiedząc, że właśnie nadarzyła się nowa możliwość nawiązania kolejnych połączeń mózgowych? Lub kolejna okazja do nauki?

Jak to zrobić:

• Daj przestrzeń dziecku do pochwalenia się swoimi błędami i tym, czego one je nauczyły
• Raz w tygodniu usiądź z dzieckiem i wybierzcie „najlepsze” błędy. Podyskutujecie o nich, co poszło dobrze, a gdzie pojawił się problem, na jakim etapie trzeba wprowadzić modyfikację, czy można coś zmienić? A może założone były błędne oczekiwania co do rezultatu?

Rozwijajcie i poszerzajcie horyzonty wspólnie, to jak trening na siłowni dla Waszego mózgu.

„Porażka jest przyprawą, która nadaje sukcesowi smak.”

– Truman Capote

5. Wytłumacz jak pracuje mózg gdy napotka porażkę

Dzieci zazwyczaj obawiają się porażki. Czasami są to obawy niesprecyzowane, a czasami mocno konkretne jak lepsza ocena, lepszy wynik na zawodach, konkurs szkolny czy opinia rówieśników etc.

Jeśli Twoje dziecko boi się, że popełni błąd, powiedz mu: Każdy popełniony przez Ciebie błąd skutkuje wystrzałem sygnałów elektrycznych, które pomagają Ci w nauce, gdyż jest to znak dla mózg aby zaczął szybciej i intensywniej pracować.

Jeśli Twoje dziecko boi się zgadywanek, kalambur etc.: wytłumacz mu, że dla mózgu błędne zgadywanie nie jest złe, bo za niewłaściwą odpowiedzią idzie dobra, poprawiona odpowiedź. Proces ten ułatwia mózgowi zapamiętywania i utrzymuje go w pełnej aktywności.

Jeśli Twoje dziecko boi się nowych, trudnych rzeczy powiedz mu: Prawdą jest, że nauka nowych rzeczy jest trudna i żmudna i popełnia się na początku sporo błędów. Ale prawdą jest też to, że im ciężej mózg musi pracować, aby coś zrozumieć, tym dłużej trwa to w jego pamięci. Jeżeli Twoje dziecko zrozumie, że błędy/porażki poprawiają proces uczenia, łatwiej będzie mu iść do przodu.

Ja osobiście często podaję siebie jako przykład. Opowiadam dzieciom o swoich błędach i niepowodzeniach, i o tymjak one zmieniły moje życie, a czego mnie nauczyły. Rozmawiamy  o tym, wyciągamy wspólne wnioski. Taka rozmowa nie tylko rozwija umiejętność rozwiązania problemu, ale uczy empatii, współczucia, a nawet umiejętności wybaczania sobie.

6. Wyposaż dziecko w Uważność

Nawet kiedy wdrożymy wszystkie powyższe strategie, porażka może okazać się przytłaczająca. Kluczem do radzenia sobie z emocjami, takimi jak smutek czy złość, jest UWAŻNOŚĆ (mindfullness). Uważność to świadome skierowanie swojej uwagi na doznania w danej chwili – tu i teraz (nie wybieganie w przyszłość, ani nie wracanie do przeszłości). Dzięki tej praktyce, dzieci mogą nauczyć się reagować na silne uczucia związane z porażką, kontrolować i zrozumieć takie uczucia jak złość, frustracja czy smutek.

Jak pomóc dziecko rozpoznać i zaakceptować uczucia. O to 4 proste kroki:

1. Rozpoznaj emocje – Jak się czuję?, Co się wydarzyło, że tak się czuje?, Gdzie czuję to w swoim ciele?. Np. Jestem bardzo zdenerwowana, boję się za chwilę mam prezentację przed całą klasą. Chce mi się płakać. Ściska mnie w żołądku.
2. Zaakceptuj – jest jak jest – myśli i uczucia po prostu są, i nawet jak mi się nie podobają, akceptuje to. Np. Czuję się zawstydzona. To nie przyjemne ale mogę czuć się w ten sposób
3. Zbadaj problem z życzliwością do siebie – Dlaczego tak się czuję? Czy to prawdziwe emocje? Np. Jestem zdenerwowana przed prezentacją. Zastanawiam się dlaczego tak jest? Może dlatego, że nie przygotowałam się odpowiednio?
4. Nie identyfikuj z emocjami – Mam myśli i uczucia ale nie jestem nimi. Mogę być wściekła, zawstydzona, smutna ale ja to nie uczucia one miną ja zostanę.

Mam nadzieję, że te proste przykłady pomogą Tobie i Twojemu dziecku. A gdy dopadną Cię wątpliwości przypomnij sobie zdanie i powtarzaj je sobie jak afirmację życiową:

Nie definiuje nas upadki i porażki ale to jak się z nich podnosimy…