Zbliżające się Święto Zmarłych to dla wielu rodzin czas zadumy, refleksji i wspominania tych, którzy odeszli. Dla dorosłych to naturalny moment wracania pamięcią do tego, co minęło, jednak dla dzieci ten dzień może stanowić pewne wyzwanie emocjonalne. Jak rozmawiać z dziećmi o śmierci, zwłaszcza w kontekście 1 listopada? Temat, który bywa trudny, można przedstawić w sposób, który pomoże dzieciom lepiej zrozumieć tę nierozłączną część życia. Gdy w redakcyjne ręce wpadła nowa książką Barbary Supeł „Pewnego dnia odwiedziłam dziadka”, chcieliśmy od razu podzielić się z Tobą poradami, które mogą pomóc w prowadzeniu z dziećmi trudnych rozmów o śmierci.

10 porad na to jak rozmawiać z dziećmi o śmierci

1. Zacznij od podstaw – postaw na prosty i szczery język
Dla małych dzieci pojęcie śmierci może być abstrakcyjne. Ważne jest, aby wyjaśniać to w prosty i zrozumiały sposób, dostosowany do wieku dziecka. Można powiedzieć, że śmierć to moment, w którym ciało przestaje działać – nie oddychamy, nie jemy i nie czujemy. Unikaj zbyt skomplikowanych metafor, takich jak „zasnął na zawsze”, które mogą wywołać lęki u dziecka. Prostota i szczerość są kluczem do zrozumienia.

2. Słuchaj uważnie i odpowiadaj na pytania
Każde dziecko reaguje na temat śmierci inaczej. Niektóre mogą być zaciekawione, inne przerażone, a jeszcze inne mogą nie przejmować się zbytnio. Najważniejsze jest, abyś była gotowa na ich pytania i nie unikała odpowiedzi. Daj dziecku przestrzeń do wyrażania emocji i myśli. Pamiętaj, że ich pytania mogą nie wynikać z chęci zrozumienia śmierci, ale z naturalnej dziecięcej ciekawości.

3. Zachowaj równowagę emocjonalną
Dzieci często kierują się emocjami dorosłych, dlatego ważne jest, aby w rozmowie o śmierci zachować spokój. To, jak Ty reagujesz na temat, może mieć wpływ na to, jak dziecko będzie go odbierało. Nie oznacza to, że masz ukrywać swoje uczucia – autentyczność jest kluczowa – ale warto pokazać dziecku, że można mówić o trudnych sprawach z troską i spokojem.

4. Wprowadź rytuały wspomnienia
Święto Zmarłych to wyjątkowy czas, by wprowadzić dziecko w rytuały pamięci o bliskich, którzy odeszli. Wspólne zapalanie zniczy, odwiedzanie grobów czy opowiadanie historii o dziadkach czy pradziadkach może pomóc dziecku zrozumieć, że śmierć jest częścią życia, ale pamięć o zmarłych trwa w nas dalej. Możecie razem przygotować kwiaty na groby lub stworzyć symboliczny kącik w domu, w którym wspólnie będziecie wspominać bliskich.

5. Pamiętaj o wrażliwości dziecka
Dzieci różnią się w sposobie przeżywania emocji. Niektóre z nich mogą przeżywać intensywniejsze uczucia smutku, lęku czy niepewności związane z rozmową o śmierci. Ważne, abyś była wrażliwa na te emocje. Jeśli widzisz, że dziecko jest zaniepokojone, możesz odłożyć temat na później lub skupić się na pozytywnych aspektach – wspomnieniach pełnych ciepła i miłości, jakie macie wobec osób, które odeszły.

6. Unikaj nadmiernych szczegółów
Warto dostosować rozmowę do wieku dziecka. Młodsze dzieci nie potrzebują szczegółowych wyjaśnień dotyczących procesu umierania. Zbyt skomplikowane lub przerażające opisy mogą wywołać u nich niepotrzebny lęk. Zamiast tego, skup się na przekazaniu podstawowych informacji w sposób adekwatny do etapu rozwoju emocjonalnego malucha.

7. Pozwól na wyrażenie emocji
Nie bój się płaczu dziecka lub jego smutku. Dzieci muszą wiedzieć, że wszystkie emocje są w porządku. Możesz powiedzieć, że to normalne, że smucimy się, gdy kogoś tracimy, ale równie ważne jest pielęgnowanie wspomnień i to, co ci ludzie dali nam za życia. Dzieci uczą się wyrażania emocji od dorosłych, dlatego warto dawać im przestrzeń na swoje przeżycia.

8. Wspieraj pytaniami o religię i duchowość
Jeśli Twoja rodzina obchodzi Święto Zmarłych w kontekście religijnym, warto podjąć ten temat z dzieckiem. Wyjaśnij, czym jest życie po śmierci w kontekście Twoich przekonań. Dzieci mogą pytać, co się dzieje po śmierci, a Ty możesz odwołać się do tradycji duchowych, które wyznajecie w rodzinie. Odpowiedzi na te pytania mogą być także oparte na filozoficznych lub kulturowych wyjaśnieniach, które będą dostosowane do wieku dziecka.

9. Nie wymuszaj rozmowy
Nie każde dziecko będzie chciało rozmawiać o śmierci. Dla niektórych temat może być zbyt trudny lub abstrakcyjny. Jeśli widzisz, że dziecko nie chce rozmawiać, nie naciskaj. Zostaw otwartą furtkę na przyszłość, ale pozwól, aby rozmowa toczyła się w tempie, które jest komfortowe dla Twojego malucha.

10. Zadbaj o pozytywne zakończenie rozmowy
Kończąc rozmowę o śmierci, warto przekierować uwagę dziecka na coś pozytywnego. Może to być wspólna zabawa, ulubiona książka lub film, a nawet krótka rozmowa o tym, co robicie w codziennym życiu, aby doceniać każdą chwilę. Dzięki temu dziecko nie zakończy rozmowy w przygnębieniu, a raczej z poczuciem zrozumienia i akceptacji.

„Pewnego dnia odwiedziłam dziadka” najnowsza książki Barbary Supeł

Po przeprowadzeniu rozmowy z dzieckiem o śmierci – temacie trudnym, ale nieuniknionym – warto sięgnąć po narzędzia, które mogą wspomóc nas w tym delikatnym procesie. Jednym z takich narzędzi są odpowiednie książki, które w subtelny i przystępny sposób wprowadzają najmłodszych w temat odejścia bliskich. Doskonałą propozycją w tym kontekście jest książka „Pewnego dnia odwiedziłam dziadka” autorstwa Barbary Supeł wydawnictwa Świetlik. Ta ciepła i wzruszająca opowieść, skierowana do dzieci od 3. roku życia, może stać się idealnym punktem wyjścia do dalszych rozmów o pamięci, śmierci i rodzinnych więziach.

Przedstawiona w duchu „nie-halloweenowym”, książka idealnie wpisuje się w klimat Święta Zmarłych, oferując rodzicom i dzieciom narzędzie do zrozumienia i oswojenia tych trudnych zagadnień w sposób pełen empatii.

Pierwsza nie-halloweenowa książka dla dzieci o Święcie Zmarłych

Barbara Supeł, mistrzyni w kreowaniu ciepłych i empatycznych historii dla dzieci, podjęła wyzwanie rozmowy o śmierci  z dziećmi w swojej najnowszej książce „Pewnego dnia odwiedziłam dziadka”, stworzonej z myślą o wrażliwych młodych czytelnikach i ich rodzicach. To opowieść pełna serca, która łagodnie wprowadza dzieci w temat śmierci, jednocześnie celebrując to, co pozostaje po tych, którzy odeszli – miłość, wspomnienia i drobne, niepozorne gesty.

Barbara Supeł jest doskonale znana z serii takich jak „Jadzia Pętelka” czy „Co zrobi Frania”, gdzie z dziecięcą prostotą, ale i dużą dawką mądrości, przedstawia codzienne wyzwania, jakie napotykają maluchy. Jej sposób pisania jest pełen wyczucia, a jednocześnie przepełniony ciepłem – czego doskonałym przykładem jest również ta książka. Tym razem Supeł nie boi się poruszyć trudnego, ale jakże istotnego tematu, jakim jest śmierć bliskiej osoby, czyniąc to z charakterystyczną dla siebie delikatnością.

„Pewnego dnia odwiedziłam dziadka” to opowieść o Halusi, dziewczynce, która nigdy nie miała szansy poznać swojego dziadka. Kiedy babcia zabiera ją na cmentarz, w naturalny sposób pojawia się mnóstwo pytań – kim był dziadek, co lubił, jak spędzał czas? To pełna ciepła rozmowa, w której babcia dzieli się wspomnieniami, malując przed wnuczką obraz męża – człowieka, który wciąż żyje we wspomnieniach rodziny. To w tych opowieściach Halusia odkrywa, że jej dziadek zostawił po sobie więcej niż tylko zdjęcia – zostawił w niej cząstkę siebie, niebieskie oczy, które dziewczynka odziedziczyła właśnie po nim.

Barbara Supeł w mistrzowski sposób łączy refleksję i czułość z humorem i dziecięcą ciekawością. Pytania Halusi, pełne prostoty i szczerości, dodają historii lekkości, czyniąc ją bardziej przystępną dla najmłodszych. Dzięki temu, książka nie tylko wprowadza dzieci w temat śmierci, ale pozwala im oswoić się z nim na poziomie emocjonalnym, bez poczucia przytłoczenia czy lęku. Historia pokazuje, że wspominanie bliskich może być równie radosne, co nostalgiczne – to swoista lekcja miłości, która trwa niezależnie od tego, czy dana osoba fizycznie jest z nami, czy nie.

Co czyni „Pewnego dnia odwiedziłam dziadka” wyjątkową? To jej subtelny, nie-halloweenowy charakter, który idealnie wpisuje się w naszą polską tradycję Święta Zmarłych. To książka, która może stać się pięknym pretekstem do głębszych, refleksyjnych rozmów w rodzinach, oferując przestrzeń do rozmowy o pamięci, stratach i miłości, która przechodzi z pokolenia na pokolenie. Przepełniona czułością i wspomnieniami, książka Supeł jest idealna na ten szczególny czas, gdy odwiedzamy groby bliskich i przypominamy sobie, jak ważne miejsce zajmują w naszym sercu ci, których nie ma już wśród nas.

W obliczu komercyjnego szaleństwa Halloween, „Pewnego dnia odwiedziłam dziadka” stanowi przeciwwagę – to historia, która nie straszy, ale koi. Książka, która uczy najmłodszych, że śmierć nie oznacza końca, a miłość może trwać w gestach, wspomnieniach i małych częściach nas, które dziedziczymy po tych, którzy odeszli. To idealna lektura dla dzieci od 3. roku życia, będąca nie tylko piękną opowieścią o rodzinie, ale także delikatnym narzędziem, które rodzice mogą wykorzystać, by otworzyć z dziećmi rozmowy na ten trudny temat.

Barbara Supeł po raz kolejny udowadnia, że potrafi mówić o najważniejszych sprawach w sposób dostępny, ciepły i pełen empatii. Książka „Pewnego dnia odwiedziłam dziadka” to doskonała propozycja na jesienne wieczory – szczególnie w kontekście zbliżającego się Święta Zmarłych, gdy wspomnienia bliskich stają się jeszcze bardziej żywe. Dla każdej rodziny szukającej subtelnego sposobu, by porozmawiać o stracie, ta książka może okazać się cennym wsparciem – i to właśnie dlatego powinna znaleźć się w domowej biblioteczce każdej mamy i dziecka.

Artykuł powstał przy współpracy z wydawnictwem Świetlik.